Er zijn 3 mythes:
“een platvoet bij een kind moet je behandelen”
“een platvoet kun je alleen behandelen met een steunzool”
“mijn platvoet komt omdat ik altijd zo veel heb moeten lopen”
De feiten:
Een platvoet is bij een kind normaal stadium in de ontwikkeling van de voet, zolang de voet soepel is
In sommige gevallen is een maatschoen of een operatie nodig én zinvol bij de behandeling van een platvoet met klachten
Voeten zijn gemaakt voor een leven lang lopen. Overgewicht en bepaalde ziektes zijn wél oorzaken van klachten bij een platvoet
Wat is een platvoet?
Er is een enorme variatie in voetvormen. Het ene uiterste is een holvoet, het andere een platvoet. Een exacte definitie van een platvoet is eigenlijk niet te geven, simpel gezegd is een platvoet een platte voet met klachten.
Bij een platvoet is de boog aan de binnenkant van de voet (mediale gewelf), ingezakt of verdwenen. Daar waar op de kinderleeftijd een platvoet normaal is, kan een platvoet bij volwassenen klachten veroorzaken, met name als de voet eerst normaal was, maar in de loop van jaren steeds platter is geworden, de zgn. verkregen platvoet.
Hoe ontstaat een platvoet?
Een belangrijk onderscheid is dat tussen een fysiologische (“normale”) platvoet en een pathologische (“afwijkende”) platvoet. Een normale platvoet is soepel en de vorm kan hierdoor veranderen bij spieraanspanning. Bij een pathologische platvoet is de voet stug en blijft plat. Bij lichamelijk onderzoek vindt de orthopedisch chirurg stijfheid in de achter/middenvoet. Oorzaken voor een pathologische platvoet zijn bij jongeren een vergroeiing tussen twee botten in de achtervoet, dit heet een coalitie. Bij volwassenen en ouderen wordt een platvoet vaak veroorzaakt door bepaalde ziektes zoals reuma, artrose (= slijtage) van de achter en/of middenvoet (bv na een trauma of zonder oorzaak), neurologische aandoeningen (bv spasticiteit of verlammingen), neuropathische inzakking (“Charcot voet”) en degeneratieve inzakking als tibialis posterior pees (aan de binnenkant van de enkel) niet goed functioneert(Posterior Tibial Tendon Dysfunction syndroom (PTTD).
Wat zijn de klachten?
Dit zijn meestal: pijn aan de binnenzijde van de enkel/voet. Soms ook aan de buitenkant van de enkel, als de voet erg scheef staat kan nl. het hielbot tegen de onderkant van de buitenenkel klemmen. Verder is er vaak moeheid aan de binnenkant van de voet, zwelling bij (normaal) belasten en scheef afslijten van de schoenen. Ook kan de voet in de loop der jaren steeds platter/schever worden. In geval van PTTD is er soms krachtsverlies bij het afzetten met lopen.
Hoe stelt je de diagnose?
Da’s niet zo moeilijk: met de combinatie van het verhaal, lichamelijk onderzoek en de – staande – Röntgenfoto van de voeten stelt de orthopedisch chirurg de diagnose. Soms is aanvullend onderzoek nodig, zoals een echo (van de tibialis posterior pees, als er verdenking is dat deze pees ziek is). Een MRI is zelden nodig, soms wordt een CT scan gemaakt, om artrose in andere gewrichten op te sporen.
Hoe is de behandeling ?
Het overgrote merendeel van de platvoeten kan conservatief behandeld worden, dat wil zeggen zonder operatie. Een kind met een fysiologische platvoet heeft geen behandeling nodig! Volwassenen met klachten van de platvoet kunnen conservatief behandeld worden door de onderliggende ziekte te behandelen, bijv. goed instellen van reuma medicatie, en bij PTTD pijnstillende en ontstekingsremmende medicijnen en een loopgips voor 4-6 weken. Denk verder aan het aanpassen van de belasting (gewichtsvermindering, (sport) activiteiten vermindering) en het gebruiken van steunzolen. Hierbij geldt hoe ernstiger de platvoet is, des te groter/hoger de steunzool. Als deze niet meer samen met de voet in een normale schoen past, kan orthopedisch schoeisel uitkomst bieden. Dit is niet voor iedereen een makkelijk vol te houden behandeling.
Hieronder voorbeelden van aanpassing confectie schoeisel en verschillende soorten orthopedisch schoeisel weer. Voor een orthopedische schoenen verwijst de orthopeed u naar een orthopedisch schoenmaker.
wig onder confectie schoen orthopedische schoenen
hoge schoen met kokering hoge orthopedische schoen
Als de conservatieve behandeling niet haalbaar is zijn er ook operatieve mogelijkheden. De operaties voor een platvoet gaan meestal met een korte opname (één overnachting). Welke operatie gedaan kan worden hangt uiteraard af van de oorzaak van de platvoet.
Platvoet reconstructie:
Als de achtervoet nog goed beweeglijk is, kan de operatie deze belangrijke gewrichten in de achtervoet sparen. Dit kan vaak bij een platvoet op basis van PTTD. Hierbij wordt dan een combinatie van peesverplaatsingen/peesversterkingen met standsveranderingen van botten gedaan, zonder vastzetten van belangrijke gewrichten. Bergman Clinics is één van de weinige klinieken in Nederland waar deze platvoetreconstructie gedaan kan worden, door Dr. Faber in Rijswijk.
ernstige platvoet rechts op basis van PTTD
na platvoet reconstructie rechts
Triple artrodese:
Een pijnlijke, stugge platvoet (bv door artrose, vergevorderde, lang bestaande PTTD, of reuma) kan gecorrigeerd worden door gewrichten in de achtervoet in verbeterde stand vast te maken, de zgn. triple artrodese. Dit is een voorbeeld van een linkervoet vóór en na een triple artrodese.
Röntgen foto na triple artrodese
Nabehandeling van een platvoet reconstructie en een triple artrodese
Kort samengevat: langdurig! Zowel voor de platvoet reconstructie als voor de triple artrodese geldt dat u totaal twaalf weken gips krijgt: de eerste zes weken mag u de geopereerde voet niet belasten en moet u op krukken lopen; de tweede 6 weken krijgt u een loopgips. De eerste twee weken na de operatie is het belangrijk om volledige rust te nemen en het been zoveel mogelijk om hoog te leggen om de zwelling tegen te gaan. Gedurende de gipsbehandeling krijgt u iedere dag een fraxiparine prikje om trombosevorming tegen te gaan. Na de gipsperiode volgen nog enkele weken fysiotherapie, met name oefentherapie. Bij de fysiotherapie leert u de verplaatste pezen weer te gebruiken, kracht ter herwinnen aan de geopereerde voet/enkel en te lopen met een normaal afwikkelpatroon.
Hoe zijn de resultaten?
De resultaten van de platvoet operaties zijn over het algemeen goed. 80-85 % van de geopereerde patiënten is tevreden tot zeer tevreden. Soms is het resultaat zelfs zo goed, dat er helemaal geen steunzolen of schoenaanpassingen meer nodig zijn! Hoewel dit laatste niet het doel is, blijkt het meestal wel mogelijk te voorkomen dat voor de rest van het leven orthopedische schoenen gedragen moeten worden. Uiteraard worden de voeten niet helemaal normaal, maar wel (veel) beter in functie, stand en belastbaarheid.
Complicaties
Net als bij elke operatie, bestaat er de kans dat er complicaties bij operatie. Ondanks dat de orthopedisch chirurg uiterst steriel werkt is er altijd een kans op infectie. Na de operatie krijgt u vaak te maken met pijn. Soms kan er een plekje met gevoelloosheid aan de voet ontstaan, omdat een huidzenuwtje verkleefd of beschadigd is door de ingreep. Ook kan er wat ondercorrectie plaatsvinden als de afwijking zo ernstig is, dat deze niet voor 100% te corrigeren is. Soms duurt de wondgenezing langer dan gemiddeld en een enkele keer ook de botaangroei. Overigens is de kans hierop bij rokers aanzienlijk groter. Dit geldt ook voor het ontstaan van trombose, die bij uitzondering tóch kan ontstaan, ondanks de fraxiparine prikjes.
Meer weten?
Maak een afspraak voor de polikliniek in Rijswijk bij bewegingszorg.rijswijk@bergmanclinics.nl
of bel het Bergman Contact & Service Center: 088 9000 500
